Zabytki Ziemi Trutnowskiej

Barokowa kaplica pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela, zwana potocznie „Jańską Kaplicą”, została wzniesiona z inicjatywy trutnowskiego mieszczanina Johanna Moritza Dreyschocka na Jańskiej Górze (Janský vrch) nad Trutnowem w roku 1712. Trzy lata później dokonano jej poświęcenia. Pierwotnie w pobliżu kaplicy wypływało cudowne źródło i znajdowała się pustelnia. Zamieszkiwał ją eremita, do którego obowiązków należało bicie w dzwony rano, w południe i wieczór oraz modlenie się o odwrócenie nieszczęść od Trutnowa. Podczas wielkiego pożaru miasta z 1745 roku spłonął dach świątyni, ale wkrótce potem usunięto zniszczenia. W latach pięćdziesiątych XVIII wieku spokój trzech eremitów, zamieszkujących wówczas pustelnię na Jańskiej Górze, zakłócało wojsko budujące wokół kaplicy fortyfikacje. W 1782 roku, za panowania cesarza Józefa II, kaplicę zlikwidowano i sprzedano w prywatne ręce. Jej ponowne otwarcie i rekonsekracja nastąpiły w 1811 roku.

Podczas wojny prusko-austriackiej 1866 roku Jańska Kaplica przechodziła zmienne koleje losu. 27 lipca 1866, kiedy pod Trutnowem rozgorzała krwawa bitwa, w pobliżu świątyni toczyły się ciężkie walki, ślady których są dziś dnia widoczne na jej ścianach. W latach 1879–1880 wokół kaplicy, w związku z założeniem miejskiego parku, wybudowano cmentarz wojenny żołnierzy poległych w wojnie 1866 roku. Ze starych miejskich nekropolii (przy kościele Narodzenia Marii Panny i Na Kryblicy) przeniesiono trzynaście nagrobków, umieszczonych pierwotnie na grobach żołnierzy. Jeszcze w pięćdziesiątych i sześćdziesiątych latach XX wieku kaplicę z pamiątkami wojny prusko-austriackiej udostępniano do zwiedzania. Później została zamknięta. O kaplicę i groby poległych żołnierzy dbali pasjonaci, członkowie miejscowego Klubu Historii Wojskowej. W początkach lat dziewięćdziesiątych XX stulecia, obiekt przeszedł renowację. Odnowiono drzwi wejściowe, uszkodzoną konstrukcję ciesielską dachu i wykonano nowe pokrycie dachowe. W dalszych latach dokonano renowacji wewnętrznych tynków, polichromii, okien i innych części kaplicy. Odrestaurowano także ołtarz główny i ołtarze boczne, a także cenne malowidła przedstawiające Pietę oraz postacie świętych – Róży z Limy i Marii Magdaleny, przeniesione do Galerii Miasta Trutnowa. W miejsce oryginalnej rzeźby z ołtarza głównego, umieszczono figurę przedstawiającą Chrzest Pański, autorstwa trutnowskiego rzeźbiarza Jiřího Kobra.

Obecnie w kaplicy znajduje się niewielkie muzeum wojskowe poświęcone bitwie pod Trutnowem z roku 1866. Muzeum jest systematycznie uzupełniane o nowe zbiory, i udostępniane w każdą sobotę i niedzielę w sezonie od maja do września.