Zabytki Ziemi Trutnowskiej

Niewątpliwie najbardziej znaną dominantą architektoniczną Trutnowa jest pochodzący z drugiej połowy osiemnastego stulecia barokowy kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny. Stary, gotycki kościół farny stał aż do XVIII wieku na miejscu dzisiejszego budynku Urzędu Miasta i był otoczony cmentarzem. Niestety, spłonął on prawie w całości podczas wielkiego pożaru miasta w 1745 roku. Korpus kościoła uległ tak wielkim zniszczeniom, że jego odbudowa okazała się niemożliwa, dlatego też budowla została w kilka lat później wyburzona.

Na miejsce dla nowej świątyni wybrano teren obok dawnego trutnowskiego zamku. Kościół utrzymany w stylu późnobarokowym z klasycystycznymi i rokokowymi elementami wystroju architektonicznego, wybudowano na planie prostokąta o wymiarach 35 na 25 metrów z łagodnie zaokrąglonymi narożami. Budowę prowadzono w dwóch etapach, z przerwą wywołaną przez wojnę siedmioletnią, w latach 1755–69 i 1776-82. Świątynia jest dziełem budowniczego, mistrza Leopolda Niedereckera. We wnętrzu kościoła, po obu stronach nawy, umieszczono dziewięć ołtarzy. Pochodzący z 1784 roku ołtarz główny – dzieło trutnowskich snycerzy Knitschela i Raucha, zdobi obraz przedstawiający Narodzenie Najświętszej Marii Panny autorstwa praskiego artysty malarza Jana Quirina Jahna. Ambona, dekorowana płaskorzeźbami o motywach religijnych, pochodzi z roku 1785. Trzymanuałowe organy z trzema tysiącami piszczałek zbudował w 1910 roku Heinrich Schiffner z Pragi. Sześćdziesięcioczterometrową wieżę kościelną zwieńcza cebulowy hełm. Przez jej podstawę prowadzi główne wejście do świątyni.

Pożar miasta z 1799 roku zniszczył dach kościoła. Temperatura była tak wielka, że stopiły się kościelne dzwony. Po raz kolejny dach i dzwony świątyni spłonęły w trakcie ostatniego wielkiego pożaru Trutnowa w roku 1861. W latach 1931–1932 trutnowski mistrz budowlany Josef Hoberland przeprowadził generalny remont zewnętrznych partii kościoła. Podczas renowacji wnętrz pod koniec lat trzydziestych XX wieku zamalowano pokrywające sklepienie świątyni polichromie z 1909 roku autorstwa prof. Tinzmanna. Kolejne szeroko zakrojone prace konserwatorskie obejmujące remont dachu, elewacji i wnętrz kościoła miały miejsce w latach 1988–1994. Stare dzwony kościelne uległy zniszczeniu w pożarach i podczas wojen – zwłaszcza pierwszej i drugiej wojny światowej. Nowe dzwony: Marię, Wacława, Ludmiłę i Józefa wykonała ludwisarnia Marii Tomáškovej-Dytrychovej z Brodku pod Přerovem. Ich poświęcenia dokonał 31 sierpnia 1991 biskup královéhradecki ksiądz doktor Karel Otčenášek. Wówczas zabrzmiał ponownie pochodzący z 1520 roku dzwon „Ave Maria“, któremu nadano nowe imię Wojciech. Ten przywieziony z innej miejscowości zabytkowy dzwon, trafił na wieżę trutnowskiej fary po roku 1945 w miejsce dzwonów zarekwirowanych podczas wojny.