Zabytki Ziemi Trutnowskiej

Funkcję miejskiego więzienia w czasach średniowiecznych i we wczesnym okresie nowożytnym pełniły w Trutnowie trzy wieże bram miejskich, a później także ratusz. Stan ten uległ zmianie na początku dziewiętnastego wieku, kiedy to wzniesiono budynek przeznaczony wyłącznie na potrzeby więziennictwa. Nowe więzienie miejskie wybudowano na parceli nr 93, u zbiegu dzisiejszych ulic Vězeňská i Na Vrchu. Dziesięciocelowy budynek postawiono w 1801 roku według planów z 1799 r. Niestety, już w roku 1878 więzienie okazało się być za małe, powrócono więc do przetrzymywania części skazanych w lochach ratusza. W ciągu roku 1885 wyroki w truntowskim więzieniu miejskim odsiadywało 877 osób, o dwa lata później było ich już 1374, a w 1899 r. osadzono 1071 skazanych.

Jesienią 1938 roku, po wcieleniu Trutnowa do III Rzeszy, więzienie zaczęło się szybko zapełniać antyfaszystami. Jednym z nich był dr Alois Mühlberger, znany w miejscowych kołach politycznych przedstawiciel niemieckiej partii socjaldemokratycznej. W 1938 roku, po listopadowych wydarzeniach Nocy Kryształowej, w więzieniu miejskim osadzono trutnowskich Żydów. Szczęśliwie uratowało to ich od niechybnej śmierci z rąk fanatycznie nastawionych miejscowych Niemców, którzy zebrawszy się przed budynkiem więzienia, próbowali wyważyć bramę domagając się żydowskiej krwi. Podczas drugiej wojny światowej więzienie wykorzystywała nazistowska tajna policja – gestapo.

W latach 1946–1947 zaczęto snuć plany budowy nowego zakładu karnego na terenie Przedmieścia Środkowego (Střední Předměstí) - w miejscu, gdzie dzisiaj znajduje się dworzec autobusowy. Takie położenie było brane pod uwagę ze względu na bezpośrednie sąsiedztwo budynku trutnowskiego sądu przy ul. Dworcowej (Nádražní ulice). Z planów budowy nowego więzienia ostatecznie nic nie wyszło. Więzienie typu „C” Sądu Powiatowego w Trutnowie znajdowało się nadal w starym budynku, w historycznym centrum miasta. Skazani codziennie przebywali drogę z więzienia do miejsca pracy – dawnej fabryki AEG (później ZPA) na ulicy Horská.

Trutnowskie więzienie ostatecznie zlikwidowano w 1954 roku. W kolejnych latach budynek przez krótki okres wykorzystywał Svazarm (Stowarzyszenie Współpracy z Wojskiem – odpowiednik polskiej Ligi Przyjaciół Żołnierza, późniejszej Ligi Obrony Kraju), zaś w latach 1960–1975 mieściła się tu siedziba trutnowskiego archiwum powiatowego. Później znajdowały się w nim magazyny obrony cywilnej i remiza trutnowskiej straży pożarnej.