Zabytki Ziemi Trutnowskiej

Pierwsza pisemna wzmianka o kościele św. Wacława w Górnym Starym Mieście (Horní Staré Město - obecnie dzielnica Trutnowa) pochodzi z 1313 roku. Dziś stanowi on jeden z najstarszych i najcenniejszych zabytków architektury sakralnej regionu.

W budowli przenikają się wzajemnie różne style architektoniczne. Z elementów średniowiecznych zachowało się w prezbiterium gotyckie sklepienie krzyżowo-żebrowe o prostych żebrach sklepiennych, późnogotycki portal w południowej ścianie prezbiterium oraz kamienna chrzcielnica. Styl renesansowy reprezentuje drewniany strop kasetonowy nawy głównej z pozostałościami oryginalnej dekoracji malarskiej oraz kościelna wieża z 1581 roku, w której ściany wmurowano trzy kamienne głowy – jedna z nich ma rzekomo przedstawiać podobiznę samego Marcina Lutra. Cenny zabytek sztuki renesansowej stanowi drewniane, polichromowane epitafium leśniczego królewskiego Caspara Nussa, zmarłego w 1606 roku. Wykonana z wielkim kunsztem płaskorzeźba ukazuje motyw Przemienienia Pańskiego z klęczącymi poniżej głównej sceny dziesięcioma postaciami przedstawiającymi rodzinę Caspara Nussa. Jedną z nich jest sam królewski leśniczy. Na wieży kościoła umieszczono renesansowy dzwon z roku 1609 wykonany na Śląsku, w świdnickim warsztacie ludwisarza Donata Schröttera. Dzwon o średnicy 128 cm nie ma sobie obecnie równego co do szerokości w całej okolicy. Pozostałe dzwony kościelne zostały niestety zarekwirowane podczas pierwszej i drugiej wojny światowej.

Styl barokowy w kościele reprezentuje ołtarz główny, pochodzący z początków XVIII stulecia. Składa się on z monumentalnego, architektonicznego retabulum ozdobionego figurami aniołów i znajdującego się w nim obrazu przedstawiającego świętego Wacława klęczącego przed Najświętszą Marią Panną, autorstwa trutnowskiego malarza Ignatza Russa. Ołtarz boczny, poświęcony Najświętszej Marii Pannie Wspomożycielce pochodzi z 1810 roku. Organy kościelne wykonał w 1939 roku karniowski organmistrz Josef Kloss. Ich współczesna dyspozycja (układ rejestrów) jest dziełem organmistrza Josefa Matyski z Lhoty pod Červenym Kostelcem. Kościół jest otoczony murem cmentarnym, w którym zachowało się kilka nagrobków pochodzących ze starego cmentarza, zlikwidowanego pod koniec dziewiętnastego stulecia. Stojąca przed kościołem Kalwaria z 1801 roku została z inicjatywy ówczesnego miejscowego proboszcza Františka Johna przeniesiona w 1955 roku sprzed budynku szkoły na obecne miejsce, gdzie groziło jej zniszczenie i likwidacja. Kościół św. Wacława przechodził remonty w roku 1907 oraz w latach 1924–1929. Kolejna renowacja miała miejsce w 1995 roku. W ostatnich latach przeprowadzono na kościele naprawę wieży i elewacji.